آيا 3-5-2 منسوخ شده است ؟
دعواي بين كارشناسان ، تئوريسين ها ،نويسندگان ورزشي و بعضي مربيان بر سر تاريخ مصرف سيستم 3-5-2 در فوتبال نوين كماكان يكي از جذاب ترين بحث هاي فني فوتبال به شمار مي رود.
اين مسئله در ايران هم در بسياري موارد چالش بين مطبوعات و برخي مربيان بوده است.
در تيم هاي حاضر در ليگ برتر هستند هنوز تيم هايي كه به اين سيستم پايبندند و نمونه بارز آن استقلال تهران به مربيگري امير قلعه نوعي به شمار مي رود.
نكته جالب در دفاعيات طرفداران 3-5-2 ، استناد آنها به حضور استقلال در صدر جدول است و اين رتبه را به علت تاكتيك هاي نوين !!؟ امير قلعه نوعي در 3-5-2 ميدانند.
اين در حالي است كه به گواه اكثر كارشناسان سبك فوتبالي كه پيكان قزوين وذوب آهن اصفهان ارائه ميكنند ، بسيار به روز تر و مدرن تر از بازي استقلال است و كيفيت استقلال به بحث انفرادي آن برميگردد.
اين تيم با جذب مهره هاي ارزشمندي مانند حسين كاظمي و جانواريو در كنار جباري خلاق كه از او در دوره اي به زيدان آسيا تعبير مي شد و احياي آرش برهاني و...مجموعه اي از توانمندي هاي فردي با كيفيت را گرد هم آورده است .
اما اكنون سوال اين است ، آيا آنها team working بالايي از خود نشان داده اند ؟
در چند بازي توانسته اند با سيستم 3-5-2 تعداد بيش از 10 پاس پياپي و بي خطا بهم بدهند ؟
اين يك واقعيت است كه سيستم 3-5-2 نقايص فني دارد كه باعث شده مدتها پيش از صحنه كارزار تاكتيكي جهان رخت بر بندد.
در نقد 3-5-2 عده اي نقص آن را در 3 دفاعه بودن اش مي دانند ، به گونه اي كه متعصبانه معتقدند 3 دفاع در فوتبال نوين وجود ندارد و به اين خاطر 3-5-2 منسوخ شده است !
اين منتقدين كه اكثرا تسلط اندكي به زبان انگليسي و آناليز سيستم ها دارند ، حتي به بازي تيم هاي مربيان بزرگ هم نمي انديشند و براي مثال نمي دانند كه در بسياري از بازي هاي تيم ملي كره جنوبي به رهبري گاس هيدنيك در جام جهاني 2002 كه به رتبه چهارمي اين تيم در جهان منجر شد ، آنها با دفاع سه نفره خطي بازي ميكردند.
نمونه اي از آناليزهاي افشين قطبي ،دستيار گاس هيدينگ در تيم ملي كره را در زمان جامع جهاني در زير مي بينيد كه چگونه در مقابل ايتاليا با دفاع سه نفره آرايش يافته اند :
پس به استناد سيستم كره جنوبي در جام جهاني و البته بسياري از تيم هاي حرفه اي اروپا در حال حاضر ، دفاع سه نفر به خودي خود نقص محسوب نمي شود.
اين يك واقعيت است كه سيستم ها مي آيند و مي روند ، كسي به ياد ندارد در جام جهاني 1998 به قبل تيمي با يك هافبك دفاعي و يك مهاجم ، يعني سيستم 4-1-4-1 بازي كند يا اكنون سيستم WM يا 5-3-2 در تيمي بازي نميشود ، اين مسئله دقيقا شبيه مد هست ، لباسي كه امروز به عنوان مد انتخاب ميشود ممكن است 40 سال پيش هم مد بوده باشد ولي 40 سال از صحنه پوشش مردم حذف شده باشد.
خوزه البرتو كورتس ،استاد دانشگاه مربيگري سائو پائولو دليل از دور خارج شدن 3-5-2 را عوامل فيزيكي مي داند.
او ميگويد : " در سيستم هاي نوين بازي ، اين غير ممكن است كه هر دو بال بتوانند مداوم در حمله و دفاع شركت كنند چرا كه اين مستلزم اين است كه اين دو از تمامي بازيكنان زمين سريعتر و قوي تر باشند."
در اين سيستم اگر CAM كه همان play maker در سيستم هاي دفاع خطي به شمار ميرود ، نقش يك هافبك را به عهده نگيرد و به مهاجم دوم تبديل شود ، عمق را رها مي كند و تنها نقش يك مهاجم را خواهد داشت.
اين در حالي است كه در سيستم هاي نوين تلاش به اين است كه بازيكنان خلاق را در عرض در سيستم هايي مانند 4-3-3 و 4-2-3-1 به كار گيرند .
(مخاطبين گرامي در نظر داشته باشند 4-3-3 نوين يا 4-1-2-3 با 4-3-3 اي كه برزيل ار 1962 بازي كرد تفاوت آشكاري دارد )
آقاي Nelsinho Baptista ، كه در سال 2007 مربي كورينتياس بود ، نرم افزاري را طراحي نمود كه نقاط ضعف سيستم ها را در تقابل با يكديگر بررسي ميكند.
او ميگويد :
" تصور كنيد تيم A با سيستم 3-5-2 بازي ميكند و در مقابل اش تيم B قرار دارد كه از 4-5-1 كه به 4-3-3 تبديل ميشود بهره ميگيرد.
دو بال (پيستون ) تيم A مجبور اند به خاطر مهار دو مهاجم كناري در سيستم 4-3-3 يا همان RST و LST مدام به عقب بازگردند ،اين به اين معنا است كه تيم A از 5 !نفر براي مهار 3 نفر در خط دفاعي بهره ميگيرد،اكنون در ميانه زمين تيم A سه بازيكن در مقابل 3 بازيكن تيم B دارد.
و اين به اين معنا است كه برتري سيستم 3-5-2 بر 4-4-2 كه همانا تعداد بيشتر هافبك ها ميانه زمين بود از بين رفته است و هر كدام با 3 بازيكن در ميانه ميدان مي جنگند ! و در جلو هم دو فوروارد در مقابل 4 مدافع ! قرار دارند و....
(به شكل زير توجه كنيد )
در مقابل عمل چه اتفاقي افتاده است ؟
اكنون سوال اين است ، به فرض اينكه سيستم 3-5-2 در مقابل سيستم هاي دفاع چهار نفره خطي با تك مهاجم روي كاغذ به شكست محكوم است ، آيا در بازي واقعي هم اين مسئله به چشم خورده است ؟
در جام ملت هاي افريقا در سال 2008 ، مصر با سيستم 3-4-1-2 قهرمان شد ، اين اتفاق در حالي افتاد كه گرايش اكثر تيم هاي در آن جام 4-4-2 پويا بود و جز تيم گينه و مراكش كه 4-2-3-1 بازي كردند ،ساير تيم هاي 4-4-2 را در دستور كار خود قرا دادند.
در بازي آغازين كامرون مقابل مصر با 4-4-2 بازي كرد و نتيجه را 4-2 واگذار كرد ،بعد از آن هم مصري ها در مقابل سودان ، انگولا ، زامبيا و ساحل عاج بيش از 10 گل به ثمر رساندند.
در ديدار نهايي باز كامرون و مصر رو در روي هم قرار گرفتند كه اين بار مربي كامرون سيستم را به 4-2-3-1 تغيير داد و رواني تاكتيكي مصر براي اولين بار در تورنمنت به شدت بهم ريخت.
در نهايت مصر بازي فينال را برد ، ولي اين بار به دليل برتري تاكتيكي و تيمي آنها در مقابل كامرون نبود ، بلكه ناشي از يك اشتباه وحشتناك فردي از جانب Rigobert Song در بازي بود...!
و نكته دوم اينكه مصر از دقيقه 70 با تعويض مهاجم دوم اش سيستم را به 3-4-2-1 تبديل كرد !
به جام جهاني 2002 برگرديم ، تيم ملي كره با دفاع سه نفري خطي ، با ايتاليا و اسپانيا برابري تاكتيكي ميكند و صرف از نظر از اشتباهات فاحش داوري ، حداقل هاي استاندارد تاكتيكي را از خود به نمايش ميگذارد ،اما واقعيت اين است ،آنها 3-5-2 بازي نكردند !
بلكه گرايش كره جنوبي به استفاده از يك ! مهاجم در نوك خط حمله اين تيم داشت.
اين گونه ميتوان در نهايت نتيجه گيري كرد كه سيستم هاي با دفاع سه نفره ضد سيستم هاي مناسبي براي تيم هاي كوچك هستند كه ميخواهند ضعف كيفيت هاي فردي را در مقابل تيم هاي بزرگ جبران كنند !
پاسخ سوال اول ما اكنون اين است :
آري ، 3-5-2 با حضور 2 مهاجم مطلق سيستمي ناقص و شكننده است ، ولي دفاع سه نفره با حضور يك تك مهاجم كامل( ST) و طراحي پشت سر او ميتواند به عنوان يك ضد سيستم براي استفاده از ضد حملات و برابري تاكتيكي مقابل تيم هاي بزرگ به كار رود.
By: Javid Jafari
