سير تكاملي فوتبال ايران
-------------------------------
نفت و فوتبال در کشور ما دو یار همنشین هستند، از همان روزهایی که طلای سیاه در این سرزمین فوران زد فوتبال هم آمد و در پوست و خون مردم جنوب کشور جاری شد.
فوتبال ورزش کم خرج و کم هزینه ای بود که اولین بار توسط انگلیسی ها در سال 1287 هجری شمسی به ایران آمد. انگلیسی ها از طریق بندر بوشهر برای دستیابی به ذخایر نفتی ما وارد ایران شدند و نخستین توپ فوتبال در بوشهر به زمین خورد . اما پس از توقف کوتاهی در بوشهر در مسجد سلیمان که مهد نفت ایران و خاورمیانه بود، مستقر شدند و از بدو استقرار خود بساط فوتبال را در مسجد سلیمان – ایران گستردند.
بی تردید می توان گفت که نخستین زمین رسمی فوتبال در مسجد سلیمان بنا شد. نخستین مسابقه های رسمی فوتبال مسجد سلیمان که اولین مسابقه های رسمی ایران بوده بین واحدهای کارگاههای مستقر در مسجد سلیمان، برگزار شد که در این تیمها بازیکنان ایرانی، انگلیسی، هندی، و ارمنی با توجه به موقعیت شغلی خود شرکت داشتند، که بازیها با نظم و ترتیب ویژه توسط داوران انگلیسی و هندی اداره و برگزار می شد.
اولين تيم فوتبال در ایران ........
در پايان دوره قاجاريه(1919) براي قدرداني از کوشش هاي برادران سردارخان که تحصيل کرده بلژيک بودند و درامر بسط و گسترش فوتبال نقش داشتند، يک تيم تشکيل شد. بازيکنان معروف آن تيم" برادران مفتاح"،" اکبر توفان"،" پان اسدالله"، "رضا والي کلانتري"، "هراند گالوستيان" و" گاليک هاراتونيان" بودند.
نخستين رقابت هاي داخلي.......
"ابوالفضل صدري" رئيس سازمان وقت ورزش، تشکيل تيم هاي آزاد در تهران را تشويق و ترغيب کرد و حتي براي برندگان رقابت هاي داخلي جوايزي تعيين نمود. تيمي به نام تهران که اعضاي آن از بازيکنان رشته هاي ورزشي مختلف جمع آوري شده بودند، موفق به فتح نخستين دوره رقابت هاي داخلي فوتبال شد، با بازيکناني چون" برادران سردارخان"، "اکبر توفان "، "حيدري"،" کريم زند" و" مفتاح".
چندي بعد" حسين صديقاني" که براي ادامه تحصيلات عاليه به ترکيه رفته بود، به تيم فنر باغچه اين کشور وسپس" راپيدوين اتريش" ملحق شد. او پس از بازگشت به ايران، موسس يک تيم در شهر مقدس مشهد شد . صديقاني از جمله اولين کساني بود که دراروپا با فوتبال مدرن و نوين آشنا شده بود. حضور او در فوتبال ايران مصادف شد با انتقال تجربه و دانش روز فوتبال جهان به جوانان علاقمندي که تشنه يادگيري صحيح اين رشته ورزشي بودند.
نخستین فوتبال باشگاهی در ایران......
فوتبال باشگاهی در تهران هم از سال1300 شمسی راه اندازی شد و اولین تیم باشگاهی «کلوپ ایران» نام داشت. در همان سال تیم منتخب تهران، که در حقیقت همان تیم ملی بود، با تیم «کلنی» انگلیسی های مقیم تهران در یک دیدار جدی به پیروزی رسید.
اولين ديدار برون مرزي........
تيم منتخب اتحاديه کارگران تحت عنوان تيم تهران اولين سفر برون مرزي که جنبه غير رسمي داشت را به" بادکوبه" انجام داد. البته حاصل 3 بازي فوتباليست هاي آن موقع کشورمان، 3 شکست پياپي با نتايج 4 بر يک ، 3 بر صفرو 2 بر صفر بود.
در سال 1304 تیم شوری سابق (روسیه) از تیم منتخب ایران دعوت کرد تا سه دیدار در بادکوبه برگزار کند.
تیم ملی متشکل از سه باشگاه: «توفان، اسپرت ارامنه و کلوپ تهران (کلوپ ایران)» که از تیمهای مطرح آن دوره بودند، با نام «منتخب تهران» عازم بادکوبه شدند.
در واقع در ترکیب اولین تیم ملی فوتبال که در کشورمان تشکیل شد، بازیکنانی چون حسینعلی خان سردار (کاپیتان – دروازه بان)، حسین صدقیانی، علی کنی، محمدعی شکوه، احمدعلی خان سردار، حسن مفتاح، امیر اصلانی، عزیز اقتدار، اکبر حیدری، هراند گالوستیان، ناصر انشاء، کریم زندی، رضا قلی کلانتر، عزیزالله افخمی، محمد علی خان سردار، و اخویها حضور داشتند.
حسینعلی خان سردار و حسین صدقیانی از جمله بازیکنانی بودند که در تیمهای مشهور سوئیس و بلژیک نیز توپ می زدند. حسینعلی خان سردار عضو تیم مشهور «سروت» ژنو بود که یکبار نیز پیراهن تیم ملی سوئیس را به تن کرده است. حسین صدقیانی هم عضو تیم «شارلروا» بلژیک بود.
نتیجه سفر تیم ملی به بادکوبه، دو شکست و یک تساوی بود.
و ادامه مسابقات.........
درسپتامبر1941، تيم ملي فوتبال ايران اولين بازي رسمي خود را در برابر افغانستان و در کابل برگزار کرد، مسابقه اي که به تساوي بدون گل انجاميد. اساس تشکيل نخستين تيم ملي رسمي کشورمان به سال 1940 باز مي گردد. بين سالهاي تشکيل نخستين تيم ملي رسمي کشورمان به سال 1941و 1963 ، ملي پوشان کشورمان فقط در سال 1951( بازي هاي آسيايي دهلي نو) به مرحله فينال دور نخست رقابت ها راه يافتند و اين تنها موفقيت تيم ملي در طول اين سالها محسوب مي شد.
ازسال 1960 اولين دوره مسابقات باشگاهي ايران شکل گرفت و در طي سالهاي 1962 تا 1970، تدريجاً فوتبال ايران قوي تر شد و در صحنه هاي بين المللي چهره موفق تري از خود نشان داد. حضور در مرحله يک چهارم نهايي المپيک توکيو(1964)، قهرماني در بازي هاي آسيايي( 1968) فتح جام باشگاه هاي آسيا توسط استقلال تهران(1970) از جمله مواردي بود که رشد توانايي هاي فوتبال ايراني را تاييد مي کرد.
دومين دوره مسابقات ليگ سراسري کشورمان در سال 1968 شروع و 11 سال ادامه داشت( تا سال 1978) .
پس از پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1979 و تغييراتي که در ساختار اجرايي و اموراداري فدراسيون فوتبال رخ داد، براي مدتي رقابت هاي باشگاهي سراسري به تعويق افتاد. اين امر تا شروع ليگ قدس که در آن تيم هاي منتخب استان هاي کشور حضور داشتند، ادامه يافت. از سال 1989 دوباره بازي هاي باشگاهي و اين بار تحت عنوان ليگ آزادگان راه اندازي شد و اين براي کشوري که هشت سال (1980 تا 1988) درگير جنگ با عراق بود يک افتخار بزرگ به حساب مي آمد.
مسابقات مقدماتی <1978آرژانتین>..
جام جهانی 1978 دومین حضور تیم ملی فوتبال ایران در دوره مقدماتی این بازیها بود.
از 20 تیم شرکت کننده در این مسابقات تنها یک تیم حق ورود به آرژانتین را داشت. این رقابتها ابتدا در 5 گروه برگزار شد. ایران در گروه سوم و با عربستان، سوریه و عراق هم گروه شد که تیم عراق خود را کنار کشید و مسابقات به صورت رفت و برگشت انجام شد.
اولین دیدار ما در برابر تیم ملی عربستان بود که در ریاض برگزار شد و عربستان در خانه خود با سه گل بازی را واگذار کرد. ستاره این میدان غلامحسین مظلومی بود که ضمن به ثمر رساندن دو گل با پاس زیبای خود حسن روشن را نیز در موقعیت گل سوم قرار داد. دومین دیدار مقابل تیم ملی سوریه پر از انتقاد بود و تیم ایران تنها به لطف یک حادثه به گل دست یافت. در دقیقه 80 روی محمد صادقی خطا شد که ضربه خطا را علی پروین به زیبایی در زاویه سمت چپ دروازه سوریه جا داد. پس از این پیروزی تیم سوریه از دیدار برگشت در تهران عذر خواست. ایران در بازی با عربستان به دلیل تشریفاتی بودن آن با تیم امید خود به میدان رفت و با گلهای یوسفی و شریفی به برتری دست یافت. تیمهای هنگ کنگ، کره جنوبی، کویت و استرالیا نیز فاتحین سایر گروهها بودند. مقرر شد این پنج تیم به صورت رفت و برگشت نماینده آسیا- اقیانوسیه را معرفی کنند. تیم ایران در نخستین گام با گلهای حسین کازرانی و غفور جهانی هنگ کنگ را در خانه شکست داد. ایران سپس راهی "پوسان" شد تا با کره جنوبی دیدار کند. دیداری که 75 دقیقه آن با دفاع مطلق تیم ملی ایران همراه بود و در نهایت یک امتیاز با ارزش به همراه داشت.
حساس ترین دیدار رفت ما با استرالیا بود. ایران در حالی به این پیکار می رفت که خاطره خوبی از شکست 3 بر صفر خود در دوره مقدماتی جام جهانی 1974 مونیخ از این تیم نداشت. در دقیقه 71، 25 هزار تماشاگر استرالیایی شاهد گل پیروزی ایران بودند. پایه گذار این گل محمد صادقی بود که پاس او را حسن روشن به زیبایی به تور دروازه دوخت تا زحمات ناصر حجازی که در این دیدار خوش درخشیده بود، بی ثمر نماند.
آخرین دیدار دور رفت با تیم کویت در تهران برگزار شد. کویتی ها با وجود جدیت و تحمل زحمات فراوان سرانجام در دقیقه 48دروازه خود را به غفور جهانی واگذار کردند.
دیدار دور برگشت با بازی ایران و کره در تهران برگزار شد. تیم ما دو نیمه متفاوت را پشت سرگذاشت. کره جنوبی نیمه اول را با یک گل شادمان به رختکن رفت اما در نیمه دوم حسن روشن با دو گل دیدنی ایران را از حریف چشم بادامی اش پیش انداخت. اما بازیکن کره ای در دقیقه 89 دروازه حجازی را گشود تا تساوی 2-2 شکل بگیرد.
در دیدار ایران و هنگ کنگ، ملی پوشان ما در نیمه اول با گلهای غفور جهانی (2گل) و کازرانی کار را تمام کردند و به سه امتیاز دست یافتند.
بهترین بازی ایران در دور برگشت با استرالیا بود که غفور جهانی با گشودن دروازه میهمان یک صد هزار تماشاگر را به وجد آورد. با توجه به آنکه پس از این پیروزی، صعود ما قطعی شد در دیدار آخر با کویت با بازیکنان جوانتر بازی تشریفاتی را 2 بر صفر بردیم و بدین ترتیب برای نخستین بار راهی جام جهانی شدیم.
اولین حضور ستارگان پارسی در بزرگترین رویداد فوتبال..
حضور در آرژانتین..
مرحله نهایی جام جهانی 1978...
ایران در گروه چهارم، با تیمهای هلند، اسکاتلند و پرو همگروه بود. هلند عنوان نایب قهرمانی جهان را در کارنامه داشت و اسکاتلند با پشت سرگذاشتن انگلستان به این میدان آمده بود پرو هم یکی از سه تیم برتر فوتبال مستحکم امریکای جنوبی محسوب می شد. در چنین موقعیتی تیم ایران وارد ورزشگاه "مندوزا" آرژانتین شد تا در برابر تیم پرآوازه ای همچون هلند روبرو شود. 38 دقیقه مقابل هلند بی هدف به توپ ضربه زدیم و دفاع کردیم تا اینکه هلندی ها صاحب ضربه پنالتی شدند و "رنسن برینگ" از آن گل ساخت. گل دوم هلندی ها بار دیگر توسط "رنسن برینگ" با یک پرش بلند از روی مدافع و دروازه بان ما با ضربه سرمحکم به ثمر رسید و گل سوم نیز نظیر گل اول بود که با خطای مدافعان ما از ضربه پنالتی به دست آمد.
دومین دیدار تیم ملی ایران در"کوردوبا" مقابل تیم اسکاتلند انجام شد. در حالیکه نیمه اول می رفت تا بدون گل خاتمه یابد توپ اسکندریان به اشتباه وارد دروازه ما شد. در دقیقه 60 ایرج دانایی فر پس از عبور از دفاع و در زاویه ای کاملاً بسته توپ را به تور دروازه اسکاتلند دوخت. اسکاتلند که انتظار این گل را نداشت دست به حملات شدیدی تا پایان روی دروازه ایران زد اما با وجود آنکه توپ تا روی خط دروازه ما هم پیش آمد، هرگز از آن عبور نکرد.
در دیدار ایران و پرو "کوبیلاس" مهاجم مشهور پرویی مرد اول میدان بود که سه گل از چهار گل پرو را به ثمر رساند. تک گل ایران هم توسط حسن روشن وارد دروازه این تیم آمریکای جنوبی شد. بدین ترتیب پرونده تنها حضور ایران در جام جهانی بسته شد و پس از آن فوتبال ایران غیبتی 12 ساله در عرصه رقابتهای بین المللی را تحمل کرد.
